Op een unieke locatie
Eerst maar eens nadenken over de slechtste versie van jezelf. En is die wel zichtbaar. Sommige mensen zeggen weleens: “als je zou weten wat ik echt denk of voel, dan zou je niet meer met me willen omgaan”. En waar hebben we het dan over, wat betitelen we dan als slechte gedachten of gevoelens en waarom zijn ze slecht. Is het slecht als je boos bent, of kwaad of jaloers of verdrietig of als je haat voelt of diepe pijn of afwijzing. Ik denk dat gevoelens en gedachten op zich helemaal niet slecht zijn, maar puur menselijk. En uh, het is maar een gedachte of een gevoel, het is niet direct een daad, iets kwaads doen, grote fouten begaan. Het laat ons zien dat we mens zijn, met karaktereigenschappen, maar ook met een eigen weg die we gaan in het leven, met mogelijkheden en met moeilijke omstandigheden, met gebeurtenissen die ons opbouwen of afbreken, met liefdevolle mensen of met mensen die ons gevoel van eigenwaarde ondermijnen.
En ‘succes’, leidt dat tot een goede of een slechte versie van onszelf. Je kunt trots zijn op jezelf, je kunt je ook ver boven de rest van de wereld verheven voelen of je kun bescheiden zijn over succes en de oorzaak daarvan niet bij jezelf zoeken maar bij gunstige omstandigheden. Net als ziekte en ander lijden. Beiden kunnen je stil maken, of opstandig, boos en eenzaam, maar ook kan het leiden tot meer verbinding met anderen of je verder helpen in het zoeken naar zingeving.
Maar misschien moeten we er niet zo moeilijk over nadenken. Ben je gewoon de slechtste versie van jezelf als je opstaat met een kater als je de avond ervoor te diep in het glaasje hebt gekeken, of als je je geduld verliest wanneer je kinderen maar niet willen deugen, of als je een dag in je bed hebt gelegen omdat je geen moed en motivatie kon vinden om op te staan.
En stel nu dat dat allemaal niet mag, dat we mee willen doen met de trend om ‘de beste versie van jezelf’ te worden. Dan gaan we eigenlijk uit van een maakbaar leven. Je koopt een paar cursussen, legt je toe op discipline, gezond eten, genoeg slapen, goede vriendschappen, een zo perfect mogelijk huwelijk of single-life, bewust leven volgens belangrijke waarden. Je stapt over de pijn uit je jeugd heen, je wordt een ‘om-denker’ van de bovenste plank, ziet elk probleem als een uitdaging en wordt een blij ei. En dan blij vanbinnen en van buiten, ’s ochtends, ’s middags, ’s avonds en nooit te moe om goed te doen.
Ik ga er niet aan beginnen. Kiezen voor wat ik echt wil lukt me sowieso niet. Want natuurlijk wil ik ook echt alleen maar gezond en gelukkig zijn, altijd en overal. Maar in mijn leven en in dat van (bijna) iedereen zit ook verdriet, pijn, falen, ziekte, eenzaamheid, conflict, vermoeidheid. Maar gelukkig ook blijdschap, vriendschap, liefde, succes, tevredenheid, waardering, muziek. En alles bij elkaar maakt dat ik me het ene moment beter voel dan het andere moment, maar steeds blijf ik mezelf. Ik heb geen slechte versie die ik moet bevechten of een goede die ik moet nastreven.
Denk ik dan ‘het is wat het is’ (ook zo’n populaire uitdrukking, waar geen cursus voor te vinden is), het is nu eenmaal zo, ik kan er toch niets aan veranderen.
Daarover las ik het volgende gedicht van Erich Fried, vertaald door Remco Campert in wwwkuleuven.be
Het is onzin zegt het verstand
Het is wat het is zegt de liefde
Het is ongeluk zegt de berekening
Het is alleen maar verdriet zegt de angst
Het is uitzichtloos zegt het inzicht
Het is wat het is zegt de liefde
Het is belachelijk zegt de trots
Het is lichtzinnigheid zegt de voorzichtigheid
Het is onmogelijk zegt de ervaring
Het is wat het is zegt de liefde
En zo zegt de liefde dat ik alles mag zijn, welke versie dan ook, want het leven is niet maakbaar, zelfs de liefde niet. Wij mogen de unieke, steeds veranderende versie van onszelf zijn.
Nu zou ik nog een hele verhandeling kunnen houden over uniek en uniciteit. Ik zag op ‘1001 gedichten’ dat er wel 80.000 gedichtjes zijn over het begrip ‘uniek’. Ik heb er een aantal gelezen, maar nooit wordt er een relatie gelegd tussen uniek zijn in de ‘slechtste versie van jezelf’. Uniek zijn wordt waarschijnlijk altijd als positief beleefd. Ook als het om andere dingen gaat, bijvoorbeeld om huizen. Een ‘unieke ligging’ is een pré en schroeft de koopprijs met soms wel 100.000 euro op. Terwijl ik denk: ‘de ligging van elk huis is toch uniek’. Zelfs in een groot flatgebouw heeft elke appartement zijn unieke ligging. Zo is uniek zijn bij mensen ook zo vanzelfsprekend, onafhankelijk welke versie wanneer en waar het meest naar voren komt. Niets menselijks is ons vreemd, maar de combinatie van geschiedenis, kenmerken, doelen, waarden, ons lichaam, ons denken en ons doen, maar ook ons huis is uniek, ‘dat dus’ of ‘dus dat’ (de laatste populair quote voor vandaag)
