Pas op!

Jaren geleden heb ik me een tijd lang gespecialiseerd in het behandelen van mensen met een burn-out. En waarom, niet omdat dit een eenvoudig probleem is welke in een paar stappen valt op te lossen, maar omdat mensen met een burn-out altijd gepassioneerde mensen zijn.

En die passie kan bestaan op heel veel gebieden. Mensen kunnen gepassioneerd hun werk doen, geen 8 tot 5 mentaliteit, maar 80 uur per week, niet omdat het moet, maar omdat ze zo bevlogen zijn. Ze kunnen ook een grote passie hebben voor kerk en geloof, waardoor ze bijna alle avonden op pad zijn om hun geloof handen en voeten te geven: ze geven pastorale hulp, gaan naar alle Bijbelstudies, vergaderingen, bijeenkomsten, feesten, diensten en helpen waar nodig is. Mensen kunnen ook gepassioneerd zijn om te zorgen, voor hun gezin, voor hun ouders, voor de zieke buurvrouw, voor mensen die hulp nodig hebben, veraf en dichtbij. Ze doen het niet uit plicht, maar uit liefde, uit overgave, geïnspireerd, vol energie.

Dus het gaat hier niet om mensen die geen ‘nee’ durven te zeggen, maar mensen waar gewoon geen nee voor bestaat. Je kunt ook gepassioneerd zijn door hobby’s, dat je alles wilt fotograferen wat je tegenkomt en alleen nog via je lens naar het leven kunt kijken of je moet alles lezen van Russische schrijvers of je hebt een extreme verzamelwoede die je dag en nacht bezighoudt.

Bij mensen die een burn-out hebben zie je vaak dat de passie de regie van hun leven over heeft genomen. De passie bepaalt hun leven, hun keuzes, hun tijdsinvestering en niet zijzelf. En vaak hebben ze dit niet door, met name omdat ze ‘leuke dingen’ doen, activiteiten waar ze vierkant achter staan, waar ze ook energie uithalen. Alsof je ook een burn-out kan krijgen als je geen leuke dingen doet. Ik ben ze in al die jaren niet tegen gekomen. Want als je werk of je hobby niet leuk is, dan doe je het vanzelf rustiger aan, doe je om kwart voor 5 al je computer uit, zodat je nog even rustig kunt plassen, je collega’s kunt groeten, je jas kunt aantrekken en naar huis kunt gaan.  Als je niet uiterst gedreven bent in het zorgen voor anderen, zul je de zorg ook makkelijker eens delegeren aan een ander, neem je vaker wat rust en tijd voor jezelf en lees je nog eens een boek uit of je gaat af en toe lekker op tijd naar bed.

Dus een passie is vooral een gedrevenheid om je idealen te verwerkelijken, je doelen te bereiken, je dromen na te volgen, van betekenis te zijn voor de ander en voor jezelf of misschien wel voor veel anderen en weinig voor jezelf of misschien wil je wel van betekenis zijn voor de hele wereld.

En als je daarbij nog de lat erg hoog legt voor jezelf, faalangst hebt, in een omgeving zit met een hoge werkdruk, niet goed eet en niet goed slaapt, onvoldoende tijd neemt om van stress te herstellen, dan kun je ziek worden, heel ziek. En vaak voor jezelf of voor je omgeving onverwachts, want je deed toch zoveel leuke dingen, goede dingen en bevredigende activiteiten.

Er is nog een terrein waarop de passie je de baas kan worden en dat is op het gebied van verslavingen. Als je een sigaret rookt omdat je dat af en toe wel lekker vindt of omdat je in een omgeving zit waarin iedereen rookt en je best een keer mee wilt paffen, dan is er niet zo veel aan de hand. Hetzelfde geld voor drank, voor seks, voor shoppen, voor computeren, voor films kijken, voor drugs, eigenlijk voor van alles. Maar het gaat mis als je het met passie gaat doen, als je een gepassioneerd roker wordt en de ene sigaret met de andere aan gaat steken, als je zo gepassioneerd bent van kleiding kopen dat je je ervoor in de schulden gaat steken, als je dag en nacht zit te gamen en je de uitknop van je computer niet meer kunt vinden. Dan is passie eigenlijk een vriendelijk woord voor verslaving. Dan heeft een (redelijk) onschuldige activiteit de regie van jou overgenomen, dan kun of wil je geen nee meer zeggen en word je geleefd door je verslaving.

Kortom, gepassioneerd leven kan prachtig zijn. Een leven vol verlangen, hartstocht en liefde. En dat is prachtig, dat maakt het leven waardevol en zinvol. Maar pas op dat jij de baas blijft over je passie, want als je passie de baas wordt over je leven kan je daar erg ziek van worden, erg ziek en ligt een burn-out of een verslaving op de loer.