Prima

Als gezin hadden wij vroeger ook ons eigen jargon. Meestal ontstond een nieuw woord doordat een kind een woord verkeerd uitsprak en wij dat als ouders of soms als heel gezin gingen overnemen.

Zo spraken en preken wij nog vaak over manonaise in plaats van over mayonaise, scheert mijn man zich nog met een scheerappelpaard, horen we de sirene van de amblasie in de straat en wassen we onze kleding in een wasmisschien.

We hebben niet onthouden wanneer deze woorden zijn ontstaan, anders hadden we waarschijnlijk ons eigen woord van het jaar 1995, 1996, 1997 en ga zo maar door.

De eerste Nederlandse verkiezing voor Woordvanhetjaar is in 2003 opgezet. De bedoeling was om aan de hand van neologismen of van oude woorden die ineens weer vaker werden gebruikt een beeld te geven van gebeurtenissen die in dat specifieke jaar om aandacht vroegen.

In 2008 werd www.woordvanhetjaar.nl verkocht aan de hoofdredacteur van Van Dale Groot woordenboek van de Nederlandse taal. In gewone taal ‘De Dikke Van Dale’, die ik kreeg op mijn 16^e verjaardag nadat ik er al 3 jaar om gevraagd had aan mijn ouders. Zielsgelukkig was ik ermee, 100x blijer dan met het tasje, de kleding of de spelletjes die ik die jaren daarvoor kreeg. Hij pronkt nog steeds in mijn boekenkast.’

Een paar opvallende Woorden van het jaar zal ik hier bespreken. In 2009 was ‘ontvrienden’ het uitverkoren woord. Met ontvrienden wordt bedoeld het dumpen van virtuele vrienden door ze te verwijderen uit je vriendenlijst op socialenetwerksites. Ontvrienden doen we allemaal weleens, ook in het eggie (een woord dat wat mij betreft wel een keer gekozen had kunnen worden). Meestal doen we dat niet zo rigoureus, maar laten we vriendschappen verwateren, als we bijvoorbeeld merken dat ze hun waarde hebben verloren of om dat je niet langer de enige in de vriendschap wilt zijn die altijd initiatief moeten nemen tot het leggen van contact. Een vriendschap actief en duidelijk verbreken wordt ook wel gedaan, maar meestal na een conflict, een grote teleurstelling of iets anders wat een negatieve invloed op de vriendschap heeft uitgeoefend. Ook is in het echt een vriendschap verbreken lastig, als je elkaar nog dikwijls tekenkomt, omdat je bv. op dezelfde sportclub zit of op dezelfde afdeling werkt.

In 2013 was ‘selfie’ het Woordvanhetjaar. Een selfie is een zelfportret gemaakt met je mobiele telefoon. Tsja, als je veel mensen hebt ontvriend, dan kun je natuurlijk nog selfies maken, om je fotogalerij te vullen.

In 2016 was het woordvanhetjaar ’treitervlogger’, welk woord verwijst naar iemand die vlogs maakt over treitergedrag van zichzelf en van zijn vrienden.

Daarna komt er een kentering in de keuze van Woordvanhetjaar en gaan ze niet meer over socialmedia. En dit jaar, waarschijnlijk weet je het al, is het gekozen woord ‘anderhalvemetersamenleving’, het langste Woordvanhetjaar ooit en iedere Nederlander, jong en oud, hoog of laagopgeleid, weet wat daarmee bedoeld wordt. Andere woorden die te weinig stemmen kregen maar wel dit jaar hun opmars hebben gemaakt zijn raambezoek (in plaats van kraambezoek), lockdownfeestje en kuchscherm.

In Belgie hebben ze zo hun eigen Woordvanhetjaar en dit jaar is ‘knuffelcontact’ uit de bus gekomen. Grappig eigenlijk, want dat is zo ongeveer het tegenovergestelde van ‘anderhalvemetersamenleveing’. Misschien loop ik toch wat warmer voor het Belgische woord dan voor het Nederlandse.

Pas las ik een artikel over de lockdown in Spanje. Daar heet het ‘confinamiento’. ‘Con’ betekent ‘met’, ‘fina’ betekent ‘prima’ en ‘miento’ betekent ‘ik lieg’. Daar begrijp ik niets van: ‘met prima ik lieg’. Of met Fina lieg ik, of ik lieg prima, of in lockdown vind ik het prima met Fina. De laatste vertaling spreekt me het meeste aan en daar houd ik het maar even op. En voor 2021 hoop en wens ik dat er door Fina weinig ‘ontvriend’ hoeft te worden, en dat er weer meer ‘knuffelcontact’ mogelijk is en als iemand aan mij vraagt hoe het met me gaat, dat ik wat vaker ‘prima’ kan zeggen in plaats van ‘goed genoeg’ en dat hoop ik ook voor jou.