Lijdt aan hersenkrimp

Elk jaar moet ik een jaargang dossiers door de papiervernietiger halen. Als psycholoog ben je namelijk verplicht om dossiers van cliënten 15 jaar lang te bewaren en daarna mag, moet je ze vernietigen.

Altijd een hele klus, want je moet ook nog je financiële gegevens van je bedrijf 7 jaar bewaren, dus elk jaar gaat er ook nog een dik pak cijfers door de shredder.

Dit jaar kwam ik tijdens de opruimwerkzaamheden een paar oude enveloppen tegen met de volgende aanhef ‘De weledelgeleerde vrouwe R.S. v.d. Pol-Drent’. Dat stond best wel goed op zo’n brief en ik herinnerde me dat dat vroeger normaal was, als je doctorandus was, dus drs. voor je naam had staan. Maar het is er een beetje uit, het is ouderwets. Ik stuurde er een kopie van naar mijn kinderen. Die dachten dat het een grap was.

Lang voordat een psycholoog een weledelgeleerde heer of vrouwe werd genoemd was een psycholoog in de volksmond een ‘zielenknijper’. Multatuli gebruikte dit woord voor een dominee, die zieltjes trachtte te winnen. Later werd ‘zielenknijper’ gebruikt voor een psycholoog en nog later voor de psychiater. In ‘Synoniemenboek. com’ wordt de ‘ziel’ vertaald als ‘geest, innerlijk, psyche, individu, persoon, kern, spil’. Dus begrijpelijke dat de zielenknijper is verplaatst van dominee (een zielenherder of zielzorger), naar psycholoog. Nu wordt het woord nog wel eens spottend of relativerend wordt gebruikt voor de psychiater, de zenuwarts of zielkundige. Dat knijpen, van het woord ‘zielenknijper’ heb ik nooit zo begrepen. Knijpen betekent zoiets als drukken, klemmen, kneuzen, wringen. Dat heb ik een psychiater eerlijk gezegd nog nooit zien of horen doen. Wel kan het zijn dan je je door de behandeling van een psycholoog of psychiater wat door elkaar heen geschud voelt, maar als het goed is voelt dat niet als knijpen, maar meer als schudden en misschien zelfs wel als masseren.

Maar nu zit ik nog met het woord shrink. To shrink betekent krimpen, slinken of afnemen. Weer een woord dat ook wel gebruikt wordt als zelfstandig naamwoord en dan wordt er de psychiater mee bedoeld, tenminste in Nederland. In Amerika blijkt dat de betekenis voor het woord shrink veel breder is, daar noemen ze het hele spectrum van ongeschoolde kwakzalver tot psychiater ook wel een shrink. Maar wat krimpt er nu eigenlijk tijdens de behandeling door een shrink. Ten eerste je portemonnee, als de kosten niet vergoed worden door de ziektekostenverzekeraar. Verder krimpt misschien eerst je zelfbeeld, omdat je je niet goed voelt over het feit dat je het even zelf niet redt en iemand anders nodig hebt. Wat er toch vooral krimpt is, als je goede hulp krijgt, is je problematiek. Maar ik weet niet of dat woord zo bedoeld is, ik vind het in elk geval wel een positieve uitleg voor het woord shrink.

Verder hoorde ik pas van iemand van mijn leeftijd dat haar psychiater had gehoord, na een neurologisch onderzoek, dat er sprake was van hersenkrimp. Een bij iedereen voorkomende verandering van de hersenen boven een bepaalde leeftijd. Dus shrink van de hersenen, maar dat zal wel niet altijd bedoeld worden als we het over een psychiater hebben.

Kortom, de weg van ‘weledelgeleerde vrouwe’ naar zielenknijper en shrink, is een verandering van jaren en eerlijk gezegd heeft de titel van ‘weledelgeleerde vrouwe’ wel mijn voorkeur. Een beetje ouderwets, maar gaat wel uit van het goede van de hulpverlener, en geeft geen aandacht aan het knijpen in zielen en het krimpen van hersenen. Alhoewel ik niet kan tegenhouden dat ik me ook wel eens in mijn leven door elkaar geschud voel en tevens mijn steeds ouder wordende hersenen langzamerhand onderhevig zijn aan krimp, net als de rest van mijn lichaam trouwens.